حبیب ساهر | |
---|---|
زادروز | ۱۲۷۴هجری شمسی روستای ترک در میانه |
درگذشت | ۱۳۶۴هجری شمسی تهران |
پیشه | شاعر، |
حبیب ساهر (۱۲۸۲-۱۳۶۴) هجری شمسی (معروف به اولکر)، شاعر، داستاننویس و مترجم ایرانی، و محققان ادبیات ترکی آذربایجانی، از او با عنوان پدر شعر نو ترکی آذربایجانی یاد میکنند.
زندگی
حبیب ساهر در اردیبهشت ماه ۱۲۸۲ هجری شمسی در ترک (tark)میانه به دنیاآمد و کودکی خردسال بود که همراه با پدر و مادرش به تبریز آمد. پدرش در آشوبهای داخلی شهر تبریز در روزهای پیروزی انقلاب مشروطیت، ناپدید شد و حبیب، ازهمان کودکی طعم یتیمی را چشید. دوران دبیرستان را با محمدحسین شهریار هممدرسه شد و به گمان بسیاری، منظور شهریار از: «شهریارا بی حبیب خود نمیکردی سفر»، ساهر بودهاست.
بعد از دوران دبیرستان و مراودت ادبی با شهریار، به کردستان رفت و در کار حساب و کتاب خوانین کرد به فعالیت پرداخت. آن گاه سر از استانبول درآورد و از دانشگاه این شهر درسال ۱۳۰۴ در ۲۲ سالگی لیسانس جغرافیا گرفت و از آن پس دوران چهل ساله معلمی و آفرینش ادبی او آغاز شد. او در روستاها و شهرهای آذربایجان، قزوین و در واپسین سالها در تهران معلمی کرد و تا اواسط دهه ۴۰ در این شغل باقی ماند.
ساهر، داستاننویس و شاعری توانا بود. از او آثاری به سه زبان ترکی، فارسی و فرانسوی منتشر شدهاست . همزمان با تقی رفعت و قبل از ظهور نیما، ساهر شعر نو فارسی سرود و سبک جدیدی را در شعر ترکی بنیان گذاشت، و بدینگونه بود که عنوان «پدر شعر نو ترکی ایران» درمورد او به کار رفت.
اکنون در دانشکدههای ادبیات ترکیه و جمهوری آذربایجان، دانشجویان دورههای عالی ادبیات ترکی، برای فارغ التحصیل شدن، باید در کنار سایر دروس خود، درسی سه واحدی به نام ساهر شناسلیق (ساهرشناسی) را هم بگذرانند.[نیازمند منبع] ظرایف ادبی اشعار ترکی ساهر، همچون «حیدربابایا سلام » شهریار، آن چنان گسترده و غنی است، که تاکنون قریب ۶ موضوع پایان نامه دوره دکترا و کارشناسی ارشد را به خوداختصاص دادهاست .
حبیب ساهر در ۲۴ آذر ۱۳۶۴هجری شمسی، در تهران در گذشت. آرامگاه وی در بهشت زهرای تهران واقع شدهاست .
کتابشناسی
مجموعه آثار فارسی ساهر :
- شقایق (مجموعه شعر نو و کهن) ۱۳۲۲ – تبریز
- سابهها (مجموعه شعر نو و کهن) ۱۳۲۴ – تبریز
- اشعار برگزیده (مجموعه شعر) ۱۳۲۶ – اردبیل
- افسانه شب (مجموعه شعر) ۱۳۲۵ – تبریز
- خوشهها (مجموعه شعر) ۱۳۳۳ – قزوین
- جغرافیای ایالت خمسه، ۱۳۳۷ – قزوین (اثر علمی – تحقیقی درباره جغرافیا)
- اساطیر (مجموعه شعر) ۱۳۴۵ – قزوین
- اشعار برگزیده (مجموعه شعر) ۱۳۴۷ – قزوین
- کتاب شعر ساهر (۱) ۱۳۵۳ – انتشارات نبی تهران
- کتاب شعر ساهر ۲ – ۱۳۵۴ – انتشارات گوتنبرگ تهران
- میوهگس (مجموعه حکایات و خاطرات) ۱۳۵۴ – انتشارات گوتنبرگ تهران
- ادبیات منظوم ترکی (آنتالوژی، مشتمل بر شرح حال بیش از صد شاعر ترک زبان اهل ترکیه، ۱۳۵۶ – انتشارات دنیای دانش تهران)
- کتاب شعر ساهر (۳)
- ترجمه اشعار شارل بودلر فرانسوی به فارسی
مجموعه آثار ترکی ساهر :
- لیریک شعر (مجموعه شعر)، قزوین، ۱۳۴۴
- کوءشن (مجموعه شعر)، تهران، ۱۳۵۸
- سحر ایشیقلانیر (مجموعه شعر) تهران، ۱۳۵۸
- سوءنمین گونشلر (ترجمههایی منتخب از آثار کلاسیک فارسی به ترکی)، تهران – ۱۳۶۱
- داغینیق خاطره لر (مجموعه خاطرات)، تهران، ۱۳۶۱
- قیزسسی، قیزیل سسی، قازان سسی (رمان)
- خاطره لر یا حیاتین یئددی بوروقلاری (خاطرههای یا هفت خوان حیات)
- خاطره لر، باشاگلن چیکیلیر
- ترجمه جزء آخر قرآن کریم، بخشی از غزلیات حافظ، شصت رباعی اصیل و ناب از خیام، گلستان سعدی و بسیاری آثار دیگر را بهصورت منظوم به زبان ترکی معاصر.
منابع
- مهدی حسین، «حبیب ساهرو ...»، هفته نامه اینجه صنعت، باکو ۱۹۶۹.
- قاسم جهانی، هفته نامه اینجه صنعت، باکو ۱۹۶۹/
- دکتر شکری ائلچین، در مقالاتی که در آنکارا به چا رسیاندهاست.
- وفا علیف، «ایرانلی شاعر، حبیب ساهر ...» ماهنامه، آذربایجان باکو، ۱۹۷۹، شماره ۳.
- مرتضی مجدفر، «حبیب ساهرین یازی دیلی و اونون رابطهسی حیات ایله» انقلاب یولوندا، ۱۳۵۹ شماره ۷.
- خانم دکتر برنجیان، در تاریخ ادبیات آذربایجان، آمریکا، ۱۹۸۲ (History of Azerbayjanian literature) * دکتر حسین، صدیق در مهد آزادی (هنر و اجتماع)، ویژه حبیب ساهر، ۱۳۴۷، تبریز.
- روزنامه ادبیات جبههسی در ترکیه، ۳۰ حزیران ۱۹۸۰.
- گنجعلی صباحی، «درین دویغولو شاعریمیز...» مجله وارلیق، خرداد، ۱۳۶۰.
- پروفسور حمید آرسلی در تاریخ معاصر آذربایجان، ج ۲ – بخش ۱.
- گنجعلی صباحی، در شعریمیز زمانلا آددیملاییر، ۱۳۶۰ – تهران.
- دکتر حسین، صدیق در ویژه نامه ادب و هنر کیهان، دوشنبه ۰۲/۱۰/۱۳۶۴ (بعد از مرگ استاد)
- کاظم السادات اشکوری، یادی از حبیب ساهر، آدینه، شماره ۳، جمعه ۱۳ دی ۱۳۶۴.
- مرتضی مجدفر، استاد ساهر در یک نگاه، روزنامه فروغ ۱۴/۰۳/۱۳۶۶ آزادی، تبریز
- مرتضی مجدفر، سعدی شیرازی و ساهر، روزنامه اطلاعات، ۲۳/۰۷/۶۶، تهران.
- مرتضی مجدفر، آرزی و قمبر، منظومهای غنایی از استاد ساهر، روزنامه کیهان ۲۵/۰۸/۶۶ -تهران.
- مرتضی مجدفر، حافظ الفت، یادبودی از شاعر آذربایجانی میر حبیب ساهر، روزنامه همشهری ۱۹/۰۴/۷۴، تهران.
- ویژه نامه هفته نامه صاحب در تبریز، ۱۳۷۶.
- ویژه نامه هفته نامه امید زنجان، ۱۳۷۶.
- عباس مهیار، با خلوت گزیدگان خاک(گوشههایی از تاریخ ادبیات معاصر) مؤسسه انتشاراتی جامعه– ۱۳۷۹.
- دکتر حسین محمدزاده، صدیق «دید از نوآوریهای ساهر» تبریز، ۱۳۵۷، نشر ساوالان.
- شماره یکم اردیبهشت ۱۳۸۰ روزنامه همشهری